22.5.07

BitTorrent... Um idea mal interpretadu

Oji em dja nu sabi ki tudu kuza sta na Net. Filmi, djogu, prugramas di komputador, musika, livro, etc.
Ma um monti di kes kuza li eh grandi em termus di tamanhu di fixeru, as bez es ta txiga passa 4 ku 8GB. Ma nu sabi ki txeu algen tem asesu a kes tipo di fixeru li sem mutu problema. Na maiuria di bez e pamó es ta baxa kes fixeru li na Internet atrabez di um protocolo di komunikason txomadu BitTorrent.
Kuse ki é BitTorrent?
É ta trabadja na um conseitu mutu simplis. Donu di um fixeru ta partilhal, otus algen ta baxal, so ku um detalhi; Logu ki um alguem baxa um partidi kel fixeru, é ta kumesa ta partilhal. Portantu é ta kria mas disponibilidadi di kel fixeru. Purtantu, si por izemplu bu tem 10 alguem ta baxa um fixeru di 10MB, BitTorrent ta garanti ki tudu 10 ta baxa 1MB diferenti di ses kumpanheru, ker dizer ki na kel universu di kes alguem ki sta fazi kel download bu tem um fixeru kompletu. Portantu, mesmo ki kem ki tinha kel fixeru originalmenti dexa di partilha, kes 10 alguem podi kompleta kel download entri es. Um konseitu spetakular! Otu vantagi é ki kuantu mas alguen stiver ta fazi download mas rapidu bu podi kompleta bu download, pamo kel um fixeru ta tem mas di ki um alguem ki bu podi fazi download.
Bom ku kel teknologia li, fika rei di fasil partilha kualker tipo di fixeru. Sa ta usadu kel protokolu li pa fazi distribuison di Sistemas Operativu kompletu. Kuasi tudu distribuison di Linux sta disponivel komu um torrent. Ma també, é tem sufridu txeu kritika pamo el é utilizadu pa fazi distribuison di filmi, djogu, e musika piratiadu. Ma nha opinion é ki kel merkadu di pirataria li dja ta existiba antis di BitTorrent, i é ta bem kontinua ta existi enkuantu filmi, musika, djogu, prugramas ta kontinua ku disponibilidadi limitadu, e presus ki ka é pa tudu algem. Mi nta kredita ki si kes prudutu li ta dexa di ser interesanti pa pirataria dia ki es bira asesivel pa tudu skalon di salariu. Ma komu inda é ka sta, teknolodia ki ta fasilita ses distribuison é sempri um alvu pa kes empresa ki ta perdi ku pirataria.
Pamodi preson di kes empresa li, atravez di varius grupo di defesa di empresas (RIIA pa Musika, MPAA pa filmi, etc) txeu provedor tem stadu ta monitora, i em sertus kasu korta asesu a BitTorrent (BT), ta alega ki BT é semelhanti a virus, pa dsenkoraja usu di kel protokolu li. Klaru ki kela sirbi so pa xatia kes programador di BT. Nton programador decidi embuti na kel protocolu li, um opson di enkriptason, ki ta permitiu a usa BT mesmu si bu provedor blokeia BT normal, genial! (Klika na imagem pa odja um demonstrason)
BT é um protokolu ki sta resolvi um grandi problema na um mundu ki sta kada bez mas informatizadu, i ku local di trabadju kada bez mas dispoersu na mundu. Imagina bo é um arkitetu, i bu tem bus desenhu di AutoCad ki ta okupa serka di 100 MB i bu mesti mandal pa skritoriu na Genebre, Nova Iorki, Pekim, Praia, Mindelo, etc. Ki opson ki bu tem pa mandal? E-mail ka ta da, el é mutu grandi, na um CD bu tem ki mandal pa kureiu (kel di nos? sim tem ki ser) ou atxa um portador, enfim tudu alguen sabi difikuldadi ki nu tem di manda kusas pa fora.Ma usandu BT so bu ta informa kes alguen di bu IP, bu ta poi bu fixeru ta distribui i es ta consigui panhal. Tudu es! I si luz bai na bu kasa i dja bu konsigui fazi upload di kel fixeru kompletu, es ta konsigui tem bu fixeru kompletu, partlhandu entri es.
Agora, tem kel ladu di pirataria. Keli n ka sta bem da mutu splikason, so pa fla ki na CV é txeu difisil bu usal pamo BT é espendiosu em termus di download, pa um download di 200 MB bu podi gasta 400 MB di download, pamo natureza di kel protokolo. I dja nu sabi ki CVT ka ta purdua.
Ma si bu kre sprimenta, ou si bu tem um amigu ki ka tem problema ku download :) flal di kes prugrama li, i kes site li.

Klientis BitTorrent:
- µTorrent
- Azureus

Sites:
- The Pirate Bay
- BT Junkie
- Mininova
- TorrentSpy

- Bom Djogu!!

3 comments:

marciano moreira said...

Nhas parabens pa Djassi! Nhu sta ta labanta nos lingua! Nhu ta fazi jus a nomi di nho - un libertador sinplismenti!

N sta kontenti tanbe ku grandi mestria ki dja nhu ta dimonstra di alfabetu kabu-verdianu ofisial!

A prupozitu di alfabetu kabu-verdianu aprovadu pa nos Guvernu (mais konxedu pa sigla ALUPEC) N ten un puema ki N ta gostaba di manda nho - pa nho a titulu di gratidon i, purventura, si nhu atxa util, pa nhu spadja-l atraves di es blog post.

Di favor, nhu manda-m e-mail di nho pa:

marciano.moreira@gov1.gov.cv

o pa marciano_moreira@yahoo.com

Anonymous said...

Kenha ki kre skrebi sima Djassi, istu e, na alfabetu aprovadu pa nos Guvernu, podi grava si regras, ku 1 klik so na: www.kauberdi.org/alupec.pdf

Tudu jovens ki konxe kel alfabetu la ta uza-l pamodi e sinplis. El e ratxa bai, ka ten dikora modi ta skrebedu ninhun palavra, pamodi tudu palavra ten ki skrebedu ku lojika.

Marciano Moreira

Anonymous said...

Djass,

Pa kandê kel otus artigu.
Larga di prigisa nhu skrebi.
Ka ten ki ser so "Gadgets" y djogu.
Bu dia-a-dia ligadu a informatika.
Bus viaji pa otuz mundu.
...Enfin, SKREBI.